Kiến là một trong những loài côn trùng phổ biến và dễ nhận diện ở Việt Nam. Với hàng nghìn loài khác nhau, kiến không chỉ có vai trò quan trọng trong hệ sinh thái mà còn ảnh hưởng đến đời sống con người theo những cách rất đặc biệt. Cùng khám phá top 7 loài kiến thường gặp nhất tại Việt Nam, từ những loài kiến hiền hòa cho đến những loài kiến nổi tiếng về sức mạnh và sự thông minh.
1. Kiến vàng (Oecophylla smaragdina)
Kiến vàng, hay còn gọi là kiến cây, là một loài kiến phổ biến và đặc trưng tại Việt Nam. Kiến vàng nổi bật với màu sắc vàng sáng, sống chủ yếu trên cây và có khả năng xây tổ trên các cành cây lớn. Loài kiến này rất thông minh và có khả năng hợp tác nhóm tuyệt vời. Chúng thường xây dựng tổ bằng lá cây, và để kết nối các lá lại với nhau, chúng sử dụng những sợi tơ từ cơ thể mình. Ngoài ra, kiến vàng còn có khả năng tấn công những loài động vật nhỏ như côn trùng hoặc thậm chí các loài động vật lớn hơn để bảo vệ tổ.
2. Kiến lửa (Solenopsis invicta)
Kiến lửa là loài kiến nổi tiếng với nọc độc mạnh mẽ và sức tấn công đoàn kết. Loài này có tên gọi đặc biệt vì vết cắn của nó gây cảm giác bỏng rát, giống như bị cháy. Kiến lửa thường sống trong những đụn đất lớn và có thể di chuyển hàng nghìn cá thể trong một tổ. Mặc dù chúng không phải là loài kiến bản địa, nhưng kiến lửa đã xuất hiện rộng rãi ở Việt Nam và có thể gây hại cho cây trồng và động vật. Tuy nhiên, chúng cũng có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát một số loài sâu bọ gây hại.
3. Kiến đen (Camponotus spp.)
Kiến đen là một nhóm loài kiến lớn, phân bố rộng rãi ở Việt Nam. Chúng có cơ thể đen bóng và có thể dài đến 2cm. Kiến đen thường sống trong các tổ dưới mặt đất hoặc trong các thân cây mục nát. Loài này có tính cách khá hiền lành và không tấn công người trừ khi bị khiêu khích. Kiến đen rất hữu ích trong việc tiêu diệt các loài côn trùng gây hại, góp phần duy trì sự cân bằng sinh thái.
4. Kiến thợ (Pheidole spp.)
Kiến thợ là loài kiến nhỏ và rất phổ biến tại Việt Nam. Chúng thường xuất hiện ở các khu vực có đất ẩm, nhiều cây cối. Kiến thợ là những “nông dân” tài ba, chúng giúp làm sạch các khu vực sinh sống của mình bằng cách thu gom rác và xác côn trùng. Ngoài ra, kiến thợ còn có khả năng bảo vệ tổ rất tốt nhờ vào sự phân công lao động rõ ràng trong cộng đồng của chúng. Loài này rất thông minh và có thể xây dựng tổ rất phức tạp dưới lòng đất.
5. Kiến bột (Odontomachus spp.)
Kiến bột là một loài kiến đặc biệt nổi bật nhờ vào khả năng săn mồi kỳ lạ của mình. Chúng sở hữu một bộ hàm cực kỳ mạnh mẽ và sắc bén, có thể đóng lại với tốc độ cực kỳ nhanh, đủ để bắt giữ các con mồi nhỏ như sâu bọ hoặc thậm chí các loài kiến khác. Kiến bột thường sống trong các khu vực rừng rậm, nơi có độ ẩm cao. Chúng cũng khá hiền lành với con người nhưng lại rất quyết liệt khi bảo vệ tổ.
6. Kiến cầu vồng (Polyrhachis spp.)
Kiến cầu vồng là một trong những loài kiến đẹp và hiếm gặp nhất ở Việt Nam. Loài này có màu sắc óng ánh như cầu vồng, với các sắc xanh, tím, đỏ, và vàng. Kiến cầu vồng thường sống trên các cây cổ thụ trong rừng, và xây tổ trong các kẽ lá. Chúng rất hiền hòa và ít khi tấn công con người, nhưng lại rất khéo léo trong việc bảo vệ tổ của mình khỏi kẻ thù. Đây là loài kiến rất ít khi xuất hiện ở khu vực đô thị, mà chủ yếu tập trung ở các khu vực rừng nguyên sinh.
7. Kiến cánh (Myrmecia spp.)
Kiến cánh, hay còn gọi là kiến bay, là loài kiến đặc biệt trong giai đoạn sinh sản. Khi đến mùa sinh sản, các cá thể trưởng thành của kiến cánh sẽ mọc cánh và bay đi tìm kiếm nơi thích hợp để hình thành tổ mới. Loài kiến này có kích thước lớn, thường có màu đỏ hoặc đen và được biết đến với sự nhanh nhẹn và khả năng xây tổ rất chuyên nghiệp. Kiến cánh xuất hiện ở nhiều nơi tại Việt Nam, đặc biệt là những khu vực có khí hậu nhiệt đới.
Kiến không chỉ là những sinh vật nhỏ bé mà còn đóng vai trò vô cùng quan trọng trong môi trường tự nhiên và đời sống con người. Mỗi loài kiến lại mang một đặc điểm, một vai trò sinh thái riêng biệt, từ bảo vệ cây trồng đến duy trì sự cân bằng của hệ sinh thái. Dù đôi khi gây phiền toái nhưng sự hiện diện của chúng trong tự nhiên là không thể thiếu.
